گفته شده تا پایان آبان یا آذر ماه امسال این نیروگاه با تمام توان 1000 مگاواتی خود به شبکه سراسری خواهد پیوست و مردم ایران می‌توانند طعم شیرین ایستادگی در مقابل تهدید‌ها را با جشن قرار گرفتن برق هسته‌ای نیروگاه بوشهر در مدار، بچشند. با این حال گذشت 11سال از وعده روس‌ها برای راه‌اندازی نیروگاه بوشهر سبب شده تا تاخیرهای تکراری اتمام کار این نیروگاه در نوع خود رکورددار شود.
اولین بار آذرماه سال گذشته اعلام شد که سوخت‌گذاری نیروگاه بوشهر پایان یافته و این نیروگاه در مدت 6 ماه آینده به ظرفیت اسمی تولید برق خواهد رسید. در حالی که برخی، از مهیا شدن مقدمات جشن راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر سخن می‌گفتند به ناگاه اعلام شد که سوخت نیروگاه به‌دلیل مسائل مربوط به ایمنی از آن خارج شده و راه‌اندازی این تأسیسات به تعویق افتاده است. در همان زمان برخی خبرها حکایت از بروز بعضی مشکلات فنی در قلب رآکتور اتمی نیروگاه بوشهر و آسیب دیدن یکی از پروانه‌های اصلی آن داشت که باعث شد تا بنا به دلایلی سوخت تعبیه شده از قلب رآکتور بیرون آورده شود. پس از آن و در بهمن و اسفند بازهم خبرهای مشابهی از اما و اگرهای راه‌اندازی نیروگاه بوشهر گفته شد تا اینکه علی اکبر صالحی که با خداحافظی از ریاست سازمان انرژی اتمی، سکان وزارت امور خارجه را در دست گرفته بود، رونمایی از این دستاورد را با ابراز امیدواری به همراهی و هماهنگی با روس‌ها، موکول به روز ملی فناوری هسته‌ای در روز 20 فروردین سال1390 کرد. اما در هنگامه‌ای که بسیاری از خبرها از تاخیری دیگر در روند بهرهبرداری این نیروگاه حکایت داشت ساعت 23 و 29 دقیقه شنبه 12 شهریور ماه سال‌جاری اعلام شد که نیروگاه هسته‌ای بوشهر با قدرت حدود 60 مگاوات به شبکه سراسری متصل شد. با راه‌اندازی نیروگاه بوشهر، ایران جزو 29 کشور جهان در تولید برق از انرژی هسته‌ای شد تا امیدواری‌ها برای بهره‌گیری از تمام ظرفیت آن در آینده نزدیک بیش از پیش تقویت شود.
فاصله تا راه‌اندازی کامل
رامین مهمانپرست، سخنگوی دستگاه دیپلماسی با تأکید بر رایزنی با مقام‌های روسیه برای تعیین تاریخ مناسب افتتاح نیروگاه هسته‌ای بوشهر ابراز امیدواری کرد که اواخر ماه رمضان این نیروگاه به شبکه سراسری برق ایران متصل شود. اظهارات مهمانپرست در حالی مطرح شد که قبل از این عوض حیدرپور شهرضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود که تاخیر مجدد در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر به هیچ عنوان پذیرفته نیست. حسین امیری خامکانی و عسگر جلالیان 2عضو کمیته بررسی وضعیت نیروگاه هسته‌ای بوشهر در مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش از نهایی شدن بررسی وضعیت این نیروگاه خبر داده و گفته بودند که راه‌اندازی نیروگاه بوشهر در زمان وعده داده شده (تا پایان ماه رمضان) قابل بهرهبرداری نیست و این نیروگاه همچنان تا آمادگی برای وصل شدن به شبکه سراسری برق کشور فاصله دارد. این در حالی است که فریدون عباسی با اعلام اتصال برق 60 مگاواتی، درباره زمان راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر گفته بود که ما طبق برنامه‌ای که پیش‌بینی کرده بودیم می‌‌بایست اواخر ماه مبارک رمضان یک مرحله پیش راه‌اندازی را انجام می‌‌دادیم که هم‌اکنون آمادگی لازم صورت گرفته و اگر کارها طبق روال پیش برود این مهم انجام خواهد شد و نیروگاه با توان 40درصد در مرحله اول به مدار خواهد پیوست.
تداوم مشکلات غیرفنی
این اظهارنظرها در حالی بیان شد که پیش از آن الکساندر لوکاشوویچ، سخنگوی وزارت خارجه روسیه تلویحاً از امکان بروز تأخیری دیگر در راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر خبر داده بود. لوکاشوویچ گفته بود که روسیه منتظر دریافت درخواست‌های مشخص و نظر دقیق‌تر ایران در مورد زمان راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر است. در واکنش به این اظهار نظر سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، حسین ابراهیمی، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت که روسیه مکلف به اجرای تعهدات خود در جهت تکمیل و راه‌اندازی رآکتور بوشهر است و ایران کمترین توجیهی را برای تأخیر تازه در این زمینه تحمل نخواهد کرد.
با همه این مسائل، اما صالحی در سفر اخیرش به مسکو گفت که این نیروگاه طبق تعریفی که داریم راه‌اندازی شده است اما براساس تعریف دیگران حتماً باید برق آن وارد شبکه شود که این اتفاق به‌زودی می‌افتد. قید «به‌زودی» را محمود احمدی‌نژاد در مصاحبه اخیرش با شبکه تلویزیونی راشا تودی روسیه، پایان امسال خواند. رئیس‌جمهور ایران نیروگاه بوشهر را سمبل همکاری‌های ایران و روسیه خواند و ضمن اعلام اینکه دیمیتری مدودف در گفت‌وگو با وی اعلام کرده برای راه‌اندازی این نیروگاه هیچ مانعی وجود ندارد، گفت که طرف روسی اعلام کرده نیروگاه بوشهر تا پایان امسال در چند مرحله به‌طور کامل راه‌اندازی خواهد شد.
انتظار تا پایان امسال وعده داده شده از سوی احمدی‌نژاد در حالی است که حسین امیری خامکانی، عضو کمیته بررسی وضعیت نیروگاه هسته‌ای بوشهر در مجلس گفته است که آخرین قرارداد مکتوب ایران و روسیه برای تحویل نیروگاه بوشهر مربوط به دی ماه سال گذشته است و اگر روس‌ها تا امروز این نیروگاه را تحویل نداده‌اند، تخلف از قرارداد به‌شمار می‌رود. ایران در حالی تاریخ‌های مکرر و البته با تاخیرهای تکراری را برای راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر اعلام می‌کند که روسیه تاکنون از اعلام تاریخ دقیق راه‌اندازی این طرح خودداری کرده است. انتشار اخبار مرتبط با راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر از سوی وزارت امور خارجه روسیه به جای شرکت اتم استروی اکسپورت نشان از تداوم مشکلات سیاسی و نه فنی در راه‌اندازی نهایی طرح دارد.
نیروگاهی مستهلک و فرسوده
با وجود اتصال برق 60 مگاواتی به مدار سراسری، اما هنوز نمی‌توان از تاریخ دقیق راه‌اندازی نهایی و زمان خداحافظی روس‌ها با نیروگاه بوشهر سخن گفت؛ مسئله‌ای که عضو کمیته بررسی وضعیت نیروگاه هسته‌ای بوشهر در مجلس بر آن اذعان دارد و می‌گوید که تا امروز حدود 3برابر یک نیروگاه اتمی برای نیروگاه بوشهر هزینه کرده‌ایم و روند این هزینه‌‌کرد‌ن‌ها و پول دادن به روس‌ها همچنان ادامه دارد. عسگر جلالیان در چرایی این مسئله به دلایل آن اشاره کرده و گفته که یکی از دلایل آن است که قراردادها با آنها سقف مالی، زمان‌‌بندی مشخص و تاریخ پایان قرارداد ندارد. به گفته وی تأخیر در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر موجب از بین رفتن برخی قطعات این نیروگاه شده و طولانی شدن فرایند بهرهبرداری از نیروگاه موجب شده است که برخی قطعات آن‌که حالا دهه سوم عمر خود را هم گذرانده‌اند، عملاً مستهلک و از رده خارج شوند. از این‌رو تأخیر روس‌ها در راه‌اندازی این نیروگاه موجب شده است تا ایران مجبور شود برای تعویض قطعات فرسوده‌ای که هیچ بازدهی تا به امروز نداشته‌اند، مجدداً هزینه کند.
گام به گام تا تکمیل نیروگاه بوشهر
در یک تحرک تازه در پرونده هسته‌ای ایران چندی پیش روسیه از پیشنهاد طرحی موسوم به «گام به گام» برای شروع مذاکرات مسدود هسته‌ای ایران و گروه 1+5 خبر داد. در راستای رایزنی‌های پیرامون این طرح ابتدا نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی روسیه به تهران آمد و سپس علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران به مسکو رفت. موضوعات اصلی مطرح شده در سفر رئیس سابق سازمان انرژی اتمی به مسکو و گفت‌وگوهای وی با سرگئی‌لاوروف، وزیر خارجه روسیه را نه طرح خواسته‌های تکراری غرب در اعتمادسازی و قطع فراوری اورانیوم و نه حتی رایزنی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و گروه 1+5 در قالب طرح مبهم گام به گام، بلکه یافتن راهی برای عبور از مشکلات سیاسی در راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر می‌توان عنوان کرد. پیشنهاد طرح گام به گام از سوی روسیه که مدل شماتیک و البته ناقص بسته تشویق و تنبیه اروپا و هویج و چماق آمریکاست و ایران نیز در سال2007 به ابهامات جامعه جهانی در قالب مدل مدالیته و طرح 52 مورد ابهام پاسخ داده بود، نشان از لایه‌های پنهان این پیشنهاد دارد؛ پیشنهادی که ابتدا با انتقاد ایران همراه شد، اما بعد سرنوشت آن با موضوعات دیگر پیوند خورد و ایران دریافت بایستی از آن استقبال کند. استقبال ایران از طرح روسیه در حالی است که طی 2سال اخیر روابط ایران و روسیه به سردی گراییده است.
عدم‌تحویل سامانه موشکی اس-300، عدم‌راه‌اندازی نیروگاه بوشهر پس از گذشت 187 ماه و اقدام روسیه در تصویب قطعنامه تحریمی 1929 شورای امنیت در تیرگی روابط دوکشور نقش بسزایی داشته‌اند. با این همه ایران هنوز به خاطر اتکای به تعهدات روسیه و جلوگیری از خروج کارشناسان و تکنیسین‌های روسی مایل به تعلیق قرارداد این طرح نیست؛ طرحی که با سپری شدن بیش از 4 دهه از آغاز عملیات احداث، اما به خاطر تاخیرهای تکراری در بهرهبرداری نهایی در لیست طرح‌های در دست اجرای جهان، رکورددار طولانی‌ترین زمان اجرا و راه‌اندازی یک طرح صنعتی و هسته‌ای است. از این‌رو و با اتصال برق 60 مگاواتی نیروگاه هسته‌ای بوشهر به برق سراسری، امیدواری نسبت به راه‌اندازی آن در آبان یا آذر ماه سال‌جاری افزایش یافته است.
